Ο Κωνσταντίνος Πρωτοπαπάς εργάζεται από το 2010 σταθερά στην Μονάδα Ειδικών Λοιμώξεων του «Αττικόν» και ασχολείται ενεργά με το κομμάτι της πρόληψης (PrEP) και της σεξουαλικης υγείας.
Πρόσφατα θεσπίστηκε η διάθεση της προφυλακτικής αγωγής για τον HIV (PrEP) στην Ελλάδα. Πολλά άτομα είναι δύσπιστα ή διστακτικά σχετικά με την λήψη της. Θα μπορούσες να μας πεις μερικά πράγματα σχετικά με την αποτελεσματικότητά της; Ποια είναι τα οφέλη της;
Επιτέλους έρχεται και στην Ελλάδα η PrEP. Σπουδαία νέα. Η PrEP είναι ένα αποτελεσματικό μέτρο πρόληψης της HIV λοίμωξης και δεν θα πρέπει να υπάρχουν δεύτερες σκέψεις για το πόσο αναγκαίο είναι να είναι διαθέσιμη και στη χώρα μας. Ήδη στις ΗΠΑ κυκλοφορεί εδώ και 10 χρόνια και πολλές άλλες Ευρωπαϊκές – και μη χώρες – την εφαρμόζουν, καταφέρνοντας έτσι να μειώσουν σημαντικά τον αριθμό νέων διαγνώσεων της HIV λοίμωξης. H PrEP δεν έρχεται να αντικαταστήσει το προφυλακτικό, αλλά είναι ένα επιπλέον μέτρο πρόληψης, εξίσου σημαντικό με το προφυλακτικό, με τη διαφορά ότι προστατεύει μόνο έναντι του HIV. Είναι εξαιρετικά αποτελεσματική, φτάνει να τη λαμβάνει κανείς σωστά.
Ποιες ομάδες πιστεύεις ότι θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα στη δωρεάν λήψη της;
Δεν έχει ακόμα αποφασιστεί το πλαίσιο χορήγησης της, γι’ αυτό για την ώρα μπορώ να πω μόνο την προσωπική μου άποψη. Πιστεύω πως σαν Ευρωπαίοι πρέπει να ακολουθήσουμε τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες για τη χορήγηση της. Σύμφωνα με αυτές, η PrEP προτείνεται σε όλους τους άντρες που κάνουν σεξ με άντρες που δεν χρησιμοποιούν συστηματικά προφυλακτικό και ειδικά αν έχουν ιστορικό πρόσφατου ΣΜΝ, λήψης ΡΕΡ ή αν κανουν chemsex.
Αλλά η χρήση της δεν περιορίζεται μόνο σε αυτή την ομάδα ανθρώπων. Και τα ετεροφυλόφιλα άτομα (άνδρες και γυναίκες) που δεν έχουν σταθερό σύντροφο και δεν χρησιμοποιούν συστηματικά προφυλακτικό μπορούν να επωφεληθούν από τη χρήση της PrEP.
Τους τελευταίους μήνες έχει προκύψει το μείζον ζήτημα δημόσιας υγείας του monkeypox (ευλογιά των πιθήκων). Πώς κρίνεις τη διαχείριση του ζητήματος αυτού στην Ελλάδα και τι θα έλεγες στο κοινό για το θέμα;
Από τον Μάϊο του 2022 έχουν αναφερθεί δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι που έχουν μολυνθεί από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων σε πολλές χώρες του κόσμου που θεωρούνται μη ενδημικές (χώρες δηλαδή στις οποίες δεν υπήρχε στο παρελθόν τακτικά αναφορά κρουσμάτων). Και στην Ελλάδα ασφαλώς είχαμε κάποια κρούσματα, ευτυχώς πολύ λιγότερα σε σχέση με άλλες χώρες (82 επιβεβαιωμένα μέχρι στιγμής). Τις τελευταίες εβδομάδες παρατηρείται σημαντική μείωση στις νέες διαγνώσεις σε όλο τον κόσμο, κάτι που έχει να κάνει με την ενημέρωση του πληθυσμού, την έγκαιρη διάγνωση και απομόνωση των κρουσμάτων, την αλλαγή πρακτικών από τους ευάλωτους πληθυσμούς και ασφαλώς τη φυσική ανοσία που προέκυψε από τις χιλιάδες μολύνσεις (οι άνθρωποι που νοσούν αναπτύσσουν ανοσία/αντισώματα έναντι του ιού). Επίσης, σε κάποιες χώρες αρκετοί άνθρωποι έχουν εμβολιαστεί και αυτό βοηθά επίσης στον περιορισμό της διασποράς της νόσου. Στην Ελλάδα θα έλεγα ότι απλά φανήκαμε τυχεροί που δεν είχαμε μεγάλο αριθμό κρουσμάτων και δεν χρειάστηκε να διαχειριστούμε αυτό το ζήτημα. Πιστεύω πως τα αντανακλαστικά μας δεν ήταν γρήγορα και δεν υπήρξε αρκετή ενημέρωση από την πολιτεία. Ευτυχώς η κοινότητα ήταν αρκετά “διαβασμένη” και σε αυτό βοήθησαν οι διάφορες οργανώσεις (όπως η Θετική Φωνή).
Ποια πιστεύεις ότι είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα που ζουν με HIV στο Σύστημα Υγείας;
Θα έλεγα πως το μεγαλύτερο πρόβλημα αυτή τη στιγμή είναι πως οι Μονάδες Ειδικών Λοιμώξεων είναι υποστελεχωμένες και αυτό επηρεάζει την ποιότητα στην παροχή των υπηρεσιών που προσφέρουν στα άτομα που ζουν με τον ιό. Η αντιμετώπιση της HIV λοίμωξης στην Ελλάδα για πολλά χρόνια αποτελούσε κατά τη γνώμη μου παράδειγμα πρότυπης φροντίδας. Δυστυχώς την τελευταία δεκαετία και ενώ συνεχίζει να αυξάνεται ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν με τον ιό, το προσωπικό των μονάδων μειώνεται.
Ένα άλλο βασικό πρόβλημα που εξακολουθεί να υπάρχει, παρά τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει, είναι το κομμάτι του στίγματος και των διακρίσεων. Και ενώ οι Μονάδες Λοιμώξεων είναι ένα ασφαλές περιβάλλον για τα άτομα που ζουν με τον ιό, υπάρχουν ακόμα επαγγελματίες υγείας που αντιμετωπίζουν τα άτομα αυτά με φόβο και προκατάληψη.
Τι σου αρέσει περισσότερο στη δουλειά σου;
Όλα εκτός από τη γραφειοκρατία.
Το πιο σπουδαίο για μένα είναι η ανθρώπινη επαφή που έχω μέσα από αυτή τη δουλειά. Είναι μεγάλη τύχη να νιώθεις πως μέσα από τη δουλειά σου βοηθάς έστω και λίγο έναν άνθρωπο. Είτε αυτό είναι η διαχείρiση κάποιων συμπτωμάτων, είτε η ψυχολογική υποστήριξη στο να αντιμετωπίσει κάτι καινούριο που πάντα στην αρχή φαντάζει πιο δύσκολο από ότι είναι.
Πες μας μια σύντομη συμβουλή για την πρόληψη και την προαγωγή της σεξουαλικής υγείας.
Για να υπάρξει σεξουαλική υγεία πρέπει να ξεκινήσουμε από τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία. Δυστυχώς ακόμα και σήμερα τίποτα δεν έχει γίνει προς αυτή την κατεύθυνση.
Αν πρέπει να δώσω μια συμβουλή, είναi να εξεταζόμαστε τακτικά για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Η έγκαιρη διάγνωση είναι εξαιρετικά σημαντική για την προστασία του εαυτού μας και των συντρόφων μας.