Τι είναι η PrEP;
Η PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis – προφύλαξη πριν την έκθεση) είναι αγωγή κατά την οποία ένα χάπι, που λαμβάνεται σε καθημερινή βάση ή εναλλακτικά πριν/μετά από κάθε σεξουαλική επαφή, σε προστατεύει από τον HIV σε ποσοστό περίπου 99%. Λαμβάνεται από άτομο που είναι αρνητικό στον HIV, με στόχο να παραμείνει αρνητικό. Αποτελεί ένα ακόμη εργαλείο πρόληψης και «ελέγχου» του HIV, πέρα από αυτά που ήδη διαθέτουμε, όπως είναι το προφυλακτικό, η προφυλακτική αγωγή μετά από πιθανή έκθεση στον ιό (PEP), η τακτική εξέταση και η τήρηση της αντιρετροϊκής αγωγής για όσα άτομα ζουν με τον ιό, ώστε να μην μπορούν να τον μεταδώσουν. Η αγωγή αυτή πλέον διατίθεται δωρεάν στην Ελλάδα μέσω του Εθνικού Συστήματος Υγείας.
Πώς γνωρίζω αν τη δικαιούμαι;
Για να μπορέσεις να λάβεις την αγωγή, πρέπει να είσαι αρνητικός/-ή στον HIV και να πληροίς τουλάχιστον ένα από τα εξής κριτήρια:
- αυξημένος κίνδυνος έκθεσης στον HIV, όπως ορίζεται από τις σεξουαλικές πρακτικές του κάθε ατόμου
- σεξουαλικές επαφές με άτομο που ζει με HIV
- ενδοφλέβια χρήση ουσιών
- άσκηση σεξεργασίας
Πώς μπορώ να την λάβω;
- Απευθύνεσαι σε γιατρό των παρακάτω ειδικοτήτων: γενική-οικογενειακή ιατρική, παθολογία, δερματολογία-αφροδισιολογία, μαιευτική γυναικολογία.
- Ο/η γιατρός συνταγογραφεί την αγωγή με επαναλαμβανόμενες συνταγές εώς και τρίμηνης διάρκειας. Ο/η γιατρός καταχωρίζει στο σύστημα τον ΑΜΚΑ σου, αλλά ο αριθμός μητρώου κοινωνικής ασφάλισης λαμβάνει αυτομάτως από το σύστημα ένα ψευδώνυμο μέσω της δημιουργίας ενός Κωδικού Αριθμού Δικαιούχου. Σε όλη τη διαδικασία θα εμφανίζεται μόνο ο κωδικός αυτός, χωρίς άλλα στοιχεία που θα σε ταυτοποιούν.
- Για να λάβεις την αγωγή, πηγαίνεις σε κάποιο από τα εξής νοσοκομειακά φαρμακεία: Αθήνα/Αττική – Ευαγγελισμός, Λαϊκό, Αλεξάνδρα, Ιπποκράτειο, Γ. Γεννηματάς, Σωτηρία, ΚΑΤ, Σισμανόγλειο, Ανδρέας Συγγρός, Αγ. Ανάργυροι, Τζάνειο, Αγ. Βαρβάρα, Ασκληπιείο Βούλας, Θεσσαλονίκη – ΑΧΕΠΑ, Ιπποκράτειο, Ηράκλειο – Βενιζέλειο, ΠΑΓΝΗ, Ρόδος – Γ.Ν. Ρόδου, Χιος – Γ.Ν. Χίου, Πάτρα – ΠΓΝ Πατρών, Αλεξανδρούπολη – ΠΓΝ Αλεξανδρούπολης. Μπορείς να εκτελείς μία συνταγή κάθε μήνα από φαρμακοποιό του νοσοκομείου.
- Συνιστούμε να συζητάς με γιατρό όσο λαμβάνεις την αγωγή ώστε να βεβαιωθείς πως η λήψη γίνεται με σωστό τρόπο και να εξετάζεσαι ανά τακτά χρονικά διαστήματα για HIV, σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις και ό,τι άλλο σου υποδείξει ο/η γιατρός.
Είναι απαραίτητο η PrEP να λαμβάνεται καθημερινά;
Πρόσφατες μελέτες έχουν διερευνήσει αν η λήψη PrEP θα μπορούσε να λειτουργήσει το ίδιο αποτελεσματικά αν λαμβάνεται λιγότερο συχνά από καθημερινή βάση, συγκεκριμένα αν λαμβάνεται πριν και αμέσως μετά το σεξ. Αυτός ο τρόπος λήψης θα μπορούσε να είναι πιο δημοφιλής για ανθρώπους που γνωρίζουν εκ των προτέρων πότε πρόκειται να κάνουν σεξ. Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι εξακολουθούν να υπάρχουν ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν σχετικά με τη μη καθημερινή λήψη.
Λαμβάνοντας PrEP μια φορά την ημέρα είναι η μόνη στρατηγική που έχει αποδειχτεί ότι είναι πλήρως αξιόπιστη σε δοκιμές μεγάλης κλίμακας για προστασία από τον HIV. Όλες οι έρευνες που οδήγησαν στην έγκρισή της στις ΗΠΑ χρησιμοποίησαν ημερήσια δόση (1 χάπι την ημέρα) και η μελέτη στη Μεγάλη Βρετανία επίσης εξέτασε την καθημερινή λήψη. Αυτό δε σημαίνει ότι δε μπορεί να χρησιμοποιηθεί με άλλους τρόπους, ειδικά όταν πολλοί άνθρωποι στις μελέτες δεν κατάφεραν να λαμβάνουν την αγωγή μια φορά κάθε μέρα. Άλλοι τρόποι χρήσης της είναι πιθανό να είναι αποτελεσματικοί, ωστόσο υπάρχουν ελάχιστα αξιόπιστα αποδεικτικά στοιχεία για να υποστηρίξουν κάτι τέτοιο.
Πώς λειτουργεί η PrEP;
Αν ένα άτομο που βρίσκεται σε PrEP εκτεθεί στον HIV, τα φάρμακα που λαμβάνει εμποδίζουν τον ιό να εισέλθει στα κύτταρα του οργανισμού του και να αντιγραφεί. Αυτό εμποδίζει τον HIV από τα να εγκατασταθεί στον οργανισμό και επομένως εμποδίζει την έκθεση του ατόμου που λαμβάνει PrEP στον HIV.
Μετά από πόσο καιρό είναι αποτελεσματική;
Οι έως τώρα έρευνες δείχνουν ότι η PrEP πρέπει να λαμβάνεται καθημερινά για διάστημα μεταξύ 4 και 7 ημερών, ώστε να επιτευχθούν τα προστατευτικά επίπεδα φαρμάκου που χρειάζεται στο αίμα και τον πρωκτό. Χρειάζεται όμως περισσότερος χρόνος για να επιτευχθούν τα επιθυμητά προστατευτικά επίπεδα φαρμάκου στον κόλπο και τον τράχηλο – έτσι τα άτομα μπορεί να χρειαστεί να λαμβάνουν PrEP σε καθημερινή βάση για τρεις εβδομάδες προτού τα επίπεδα φαρμάκου φτάσουν στον επιθυμητό βαθμό προστασίας για τον HIV.
Είναι η PrEP αποτελεσματική;
Η σύντομη απάντηση είναι ναι. Μελέτες σε όλο τον κόσμο έχουν δείξει ότι η καθημερινή λήψη είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική. Η κλινική δοκιμή “iPREX” έδειξε ότι η PrEP ήταν πιο αποτελεσματική όταν λαμβάνεται σε καθημερινή βάση. Μπορείτε να βρείτε μια εξαιρετική επισκόπηση των ερευνών γύρω από την αποτελεσματικότητά της παρακάτω: http://www.aidsmap.com/PrEP/page/2983346/
Υπάρχουν παρενέργειες;
Οι περισσότεροι άνθρωποι που λαμβάνουν PrEP δεν βιώνουν παρενέργειες. Όταν εμφανίζονται παρενέργειες, συνήθως τείνουν να εξαφανιστούν μέσα σε λίγες εβδομάδες. Μπορεί να περιλαμβάνουν ενοχλήσεις στο στομάχι, πονοκεφάλους ή κόπωση. Οι συμμετέχοντες της έρευνας “PROUD” ανέφεραν λίγες παρενέργειες, και σχεδόν όλα τα άτομα που σταμάτησαν την PrEP λόγω των παρενεργειών ήταν σε θέση να την ξεκινήσουν και πάλι.
Είναι η PrEP διαφορετική από την PEP;
Είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Η PEP (Post Exposure Prophylaxis) λαμβάνεται για διάστημα έως 30 ημέρες αφότου κάποιος έχει κάνει σεξ και υπάρχει πιθανότητα να έχει εκτεθεί στον ιό HIV. Η κύρια διαφορά μεταξύ PEP (μετά την έκθεση) και PrEP (πριν την έκθεση) είναι ότι η PEP λαμβάνεται μετά το σεξ, αν κάποιος νομίζει ότι έχει εκτεθεί στον ιό HIV και η PrEP λαμβάνεται σε συνεχή βάση καθημερινά πριν από το σεξ. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την PEP μπορείτε να βρείτε εδώ. http://www.aidsmap.com/Post-exposure-prophylaxis-PEP/page/1044883/
Αν ξεκινήσω την PrEP, σημαίνει ότι θα μπορώ να σταματήσω να χρησιμοποιώ το προφυλακτικό;
Όχι, δεν θα πρέπει να σταματήσεις να χρησιμοποιείς προφυλακτικό επειδή παίρνεις PrEP. Η PrEP δεν σου παρέχει καμία προστασία έναντι άλλων ΣΜΛ, όπως η γονόρροια και τα χλαμύδια. Επίσης, ενώ μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο μετάδοσης του HIV, απαιτείται η παράλληλη χρήση προφυλακτικού για την ακόμη μεγαλύτερη ελαχιστοποίηση του ρίσκου.
Βασικά πράγματα που πρέπει να γνωρίζεις πριν ξεκινήσεις την PrEP
- Είναι καλύτερα να λαμβάνεται ως χάπι καθημερινά
- Πρέπει να είσαι συνεπής στην τήρηση της καθημερινής αγωγής
- Δεν είναι για πάντα, είναι μια αγωγή που έχεις επιλέξει να λαμβάνεις
- Οι συνθήκες και οι καταστάσεις μπορεί να αλλάξουν και μπορεί να διαπιστώσεις ότι για οποιοδήποτε λόγο δε χρειάζεται ή δε θέλεις να λαμβάνεις PrEP. Είναι πάντα επιλογή σου. Καθώς η ζωή και οι καθημερινές συνθήκες της μπορεί να αλλάξουν το ίδιο ισχύει για τις μεθόδους και τις επιλογές της σεξουαλικής προστασίας.
Εξετάσου
- Πριν ξεκινήσεις την PrEP πρέπει να κάνεις HIV τεστ και πρέπει να λάβεις αρνητικό αποτέλεσμα 4 εβδομάδες μετά την τελευταία επαφή υψηλού ρίσκου. Θα πρέπει επίσης να επανεξετάζεσαι κάθε 3 μήνες.
- Είναι πολύ σημαντικό να είσαι 100% σίγουρος/-η/-ο ότι είσαι οροαρνητικός/-ή/-ό στον HIV πριν ξεκινήσεις να λαμβάνεις PrEP, διαφορετικά μπορεί να δημιουργηθεί ζήτημα αντίστασης στα φάρμακα.
