Στη στήλη μας “Sexperts” μιλάμε με άτομα που εργάζονται στον τομέα της σεξουαλικής υγείας και τα ρωτάμε για όσα θα θέλατε να μάθετε. Σήμερα φιλοξενούμε την Ερωφίλη Κόκκαλη, σύμβουλο σεξουαλικής υγείας στο Athens Checkpoint. Το μυθιστόρημά της «Λόλα Καραμπόλα» κυκλοφόρησε το Δεκέμβριο του 2022 από τις εκδόσεις Έρμα.
Ερωφίλη, ξεκίνησες να εργάζεσαι στο Athens Checkpoint το 2015. Τι ήταν αυτό που σε έκανε να ασχοληθείς με τον τομέα της σεξουαλικής υγείας;
Εκείνη την περίοδο άνθιζε ένα νέο ΛΟΑΤΚΙ κίνημα στην Αθήνα και σε όλη την Ελλάδα. Προσωπικά συμμετείχα μέσα από συνελεύσεις ομάδων (Queetrans), εκδηλώσεις, κείμενα, διαμαρτυρίες και queer πάρτυ.
Μάλλον είχε φτάσει η κατάλληλη στιγμή να ενταχθεί στο δυναμικό του Athens Checkpoint μια τρανς γυναίκα, και προσωπικά με ενδιέφερε να εργαστώ σε μια κατά βάση κοινοτική δομή, η οποία παρέχοντας δωρεάν υπηρεσίες εξέτασης και συμβουλευτικής κάνει παρέμβαση σε μη προνομιούχες κοινότητες (ΛΟΑΤΚΙ, πρόσφυγες, sex workers, άτομα που κάνουν χρήση ψυχοδραστικών ουσιών) που στερούνται την πρόσβαση σε αντίστοιχες υπηρεσίες υγείας εξαιτίας του στίγματος, του ρατσισμού, της ομοφοβίας και της τρανσφοβίας.
Μέσα σε αυτά τα 8 χρόνια που εργάζεσαι στο Checkpoint, πώς θα έλεγες ότι έχει αλλάξει (αν έχει αλλάξει) η αντιμετώπιση, η γνώση, η στάση του κοινού απέναντι στα θέματα σεξουαλικής υγείας;
Η εσωτερικευμένη ενοχή για τη σεξουαλικότητα, το κοινωνικό στίγμα και το στρες που το συνοδεύει αλλά και η παραπληροφόρηση που διαχέεται στο διαδίκτυο από αναξιόπιστες πηγές σχετικά με τη μετάδοση και τη θετική διάγνωση HIV, προκαλούν αμφιβολίες για τα αποτελέσματα των θεραπειών και σπάνε την αλυσίδα αλληλεγγύης κι εμπιστοσύνης ανάμεσα στην κοινότητα.
Παρατηρώ πως αρκετά άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς πληθυσμούς σχετικά με τον HIV, έχουν πια απομυθοποιήσει τα στερεότυπα των 90s, όπως τα ξέρουμε από τις ταινίες, τις σειρές, τις τηλεοπτικές εκπομπές και τα εξώφυλλα των εφημερίδων. Είναι ενημερωμένα για όλες τις νέες εξελίξεις (U=U, PrEP) και συμπορεύονται στη ζωή με συντρόφους και φιλικά πρόσωπα που ζουν με τον HIV, αναγνωρίζοντας πως πρόκειται για μια κλινική κατάσταση, και όχι για ένα ηθικό πρόσημο ζωής.
Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση ή δυσκολία στην καθημερινή πρακτική;
Η επαφή και η διάδραση με άτομα που μέχρι πρότινος δεν είχαν ασχοληθεί ξανά με τη σεξουαλική τους υγεία. Αυτό σημαίνει πως εκτός από τις βασικές πληροφορίες πρόληψης προφύλαξης και σεξουαλικών πρακτικών, κάθε ραντεβού συμβουλευτικής μοιάζει με «μάθημα» κατά τη διάρκεια του οποίου μπορεί εγώ να έχω το ρόλο της «δασκάλας» που επιχειρεί να σπάσει τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις, όμως πάντα μαθαίνω κι εγώ κάτι από όλα τα άτομα που μας επιλέγουν και μας εμπιστεύονται.
Τι αλλαγές πιστεύεις ότι πρέπει να γίνουν επειγόντως στην Ελλάδα όσον αφορά στην αναπαραγωγική και σεξουαλική υγεία;
Πιστεύω πως είναι απαραίτητο να ενταχθεί σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης ένα μάθημα σεξουαλικής εκπαίδευσης, απενοχοποιημένο, ρεαλιστικό και συμπεριληπτικό ανάλογα με την ηλικία και τα ενδιαφέροντα των παιδιών.
Ένα μάθημα που να βοηθάει στη συγκρότηση της αυτοδιάθεσης του σώματος και της συναίνεσης. Να αφορά στη φροντίδα της σεξουαλικής υγείας, τις σεξουαλικές πρακτικές, τις μορφές πρόληψης – εξέτασης, την προφύλαξη, την αντισύλληψη αλλά και την ισότητα των φύλων.
Το Δεκέμβριο κυκλοφόρησε το πρώτο σου μυθιστόρημα «Λόλα Καραμπόλα» (εκδόσεις Έρμα), το οποίο παρουσιάζει τα παιδικά χρόνια της Λόλας, ενός τρανς κοριτσιού. Πώς πιστεύεις ότι είναι η κατάσταση στην Ελλάδα όσον αφορά στα ΛΟΑΤΚΙ+ και συγκεκριμένα στα τρανς δικαιώματα;
Οι τρανς ζωές στην Ελλάδα είτε δεν έχουν καμία αναγνώριση είτε βρίσκονται σε κατάσταση εξαίρεσης, ανάλογα με το ταξικό προνόμιο. Πολύ συχνα εργαλειοποιούνται από τα πολιτικά κόμματα για ψηφοθηρικούς λόγους, κυρίως σε προεκλογικές περιόδους.
Τα τελευταία τρία χρόνια εργάζομαι για το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Transcare Project, στο οποίο συμμετέχω εκ μέρους της Θετικής Φωνής και του Red Umbrella Athens. Εκεί εκπαιδεύοντας το υγειονομικό προσωπικό θα προσπαθήσουμε να κάνουμε τις υπηρεσίες υγείας καλύτερα προσβάσιμες στα τρανς και μη δυαδικά άτομα.
Όσο ζουν ανάμεσά μας τρανς άτομα που στερούνται το δικαίωμα στην παιδεία, την υγεία, την εργασία, την ελευθερία, θα φωνάζουμε «trans lives matter».
Η παιδική ηλικία, για τα περισσότερα τρανς άτομα, είναι μια χαμένη παιδικη ηλικία, καθώς η καταπίεση από την οικογένεια, ο έμφυλος διαχωρισμός στο σχολείο και το bullying την καθιστούν έναν κακό εφιάλτη από το παρελθόν.
Γνωρίζω προσωπικά ότι ο αγώνας για την επιβίωση είναι δύσκολος και διαθεματικός και ήθελα μέσα από τη Λόλα Καραμπόλα (εκδόσεις Έρμα) να καταθέσω ένα αρχείο λογοτεχνίας, που να μην εξωτικοποιεί και να μην απομονώνει την τρανς εμπειρία, αλλά να την τοποθετεί εκεί ακριβώς όπου συμβαίνει. Μέσα στην οικογένεια, στην εκκλησία, στη σχολική τάξη, στην πλατεία της γειτονιάς.